zaterdag 21 januari 2012

Handschrift en gewassen inkt


Weerbarstig en betoverend tegelijk is de gewassen-inkt techniek. Ik weet er alles van, want ik beoefen die techniek al 20 jaar. Nu voor het eerst heb ik het op kinderen en volwassen cursisten losgelaten. Wat de kinderen betreft wilde ik graag vanuit de beeldende kunst iets met handschrift aanbieden. Maar ik wilde meer, ik wilde ook maar gelijk met een lange arm diep in het verleden grijpen en daar iets moois uitvissen: het boek van Kells. Ik was niet op het idee gekomen als er niet meer mensen mee bezig zijn geweest de laatste jaren: de makers van de prachtige animatie 'the secret of Kells'. Die film heb ik nu al vier keer gezien en hij verveelt nooit. Iedere keer weer prikkelt hij de lust om zelf op onderzoek uit te gaan en te ontdekken (steeds meer) dat de film impliciet en speels met die ontroerende 'historische feiten' is omgesprongen, uit een nogal vergeten hoek van de geschiedenis: Ierland, vroege Middeleeuwen. De film gaat over heldendom, over oorlog, verantwoordelijkheid, fantasie, en over wat er nodig is om eindelijk jezelf te overwinnen en tot die éénpuntige aandacht te komen die nodig is om met inkt te kunnen werken. Laat maar komen dat vloeiende handschrift.
Het is me duidelijk geworden dat het niet genoeg is om uit de ideeënrijkdom van het verleden te putten. Je moet er ook passende materialen bij zoeken. Schrijfpenselen, bijvoorbeeld. En niemand weet hoe je die dingen hanteert, dat vraagt nogal wat souplesse. In de eerste les, als ik de achtergronden van het boek heb uitgelegd, werken we droog met een pen. Een calligrafiepen is echt een rotding, hebben we gemerkt. Verkeerde aanschaf. Terug dus naar de ouderwetse kroontjespen. En eerst oefenen met die knopen. Met een touwtje. Laten voelen hoe het werkt, hoe een stugge knoop ook een hartvormig open netwerk kan zijn. Een Krakeling, of, in het Duits, een Bretzel.
Passende materialen tsja. Hoe zat het met die ganzenveren eigenlijk? via boerenwaar.nl heb ik een stapel ganzenveren besteld. Maar dan lees ik dat de veerkracht afhankelijk is van links of rechts, en van de plek op de vlerk. Dus blijkt dat die pen steeds in die handjes de verkeerde kant opveert. Het ziet er leuk uit, die ganzenveren, maar of het ook echt lekker werkt??

In de tweede les, met nat in nat werken, moet ik echt de slag met de schrijfpenseel uitleggen. En dan gaat het stromen,vaak een andere kant uit dan je wenst. Dus reageer daar maar op, met die penseel. En verlies 'the secret of kells' niet uit het oog, waarin ook steeds wat werd opgebouwd toch weer verdween, om plaats te maken voor iets nieuws.